Misschien heb je een kind dat snel boos en geprikkeld reageert, dat zich uit door veel gemopper en geschreeuw. Of door in een hoekje te gaan zitten of te huilen. Ook kan je kind gaan stampvoeten, met deuren gaan slaan of gaan schelden. Boosheid kan er op verschillende manieren uitkomen. Wanneer je kind vaak boos is, kan dat voor een vervelende sfeer zorgen in huis. Het maakt dat je regelmatig op je tenen loopt, omdat je de ‘lieve vrede’ wilt bewaren. In dit blog gaan we het hebben over boosheid bij kinderen en hoe je hiermee om kunt gaan.

De vier basisemoties: bang, boos, blij en verdrietig

Iedereen wordt geboren met vier basisemoties: blij, boos, bang en verdrietig. Deze zijn aangeboren, omdat ze een belangrijke functie hebben. Alle emoties hebben nut: ze vertellen ons hoe het met ons gaat. Ze zorgen ervoor dat we in beweging komen en gaan handelen. Zonder angst zouden we bijvoorbeeld niet oud worden, omdat we dan gevaarlijke dingen zouden gaan doen. Dan zou je gewoon oversteken als er een vrachtwagen op je af komt rijden. Boosheid zorgt ervoor dat er veel energie vrijkomt, dat we snel kunnen reageren en dat we voor onszelf opkomen. Verdriet zorgt voor het verwerken van vervelende ervaringen, waardoor er ruimte komt om anders naar de situatie te kijken.

Neem het gevoel van je kind serieus

Emoties zijn dus helpend, en als je leert luisteren naar je gevoel, leer je te vertrouwen op je gevoel. Wanneer je niet luistert naar je gevoel, dan ga je misschien makkelijk over je eigen grenzen heen of andere mensen pijn doen. Een gevolg van niet goed luisteren naar je eigen gevoel en over je grenzen heen gaan is bijvoorbeeld een burn-out. Neem daarom van jongs af aan het gevoel van je kind serieus, zodat je kind leert te vertrouwen op zijn of gevoel. 

Gevoel serieus nemen betekent niet dat je al het gedrag hoeft goed te keuren wat je kind laat zien, zoals bijvoorbeeld agressief gedrag van je kind wanneer iemand over de grenzen gaat bij de ander. Je kind mag boos zijn, maar dat betekent niet dat je het goedkeurt dat je kind bijvoorbeeld andere pijn doet in boosheid of spullen kapot maakt.

Leer je kind omgaan met emoties (zoals boosheid)

Je kind leren omgaan met emoties is heel belangrijk. Iedereen krijgt in zijn leven namelijk te maken met tegenslagen. Dit kan gebeuren in kleine, dagelijkse situaties zoals een laag cijfer halen voor een toets, het verliezen met een spelletje of je sleutels kwijt zijn. En ook grotere gebeurtenissen als pesten, verhuizen of het overlijden van een dierbaar persoon.

Je hoeft en kan je kind hier niet altijd voor beschermen, het hoort bij het leven. Je wilt dat ze leren omgaan met teleurstellingen en andere emoties. Dan geef je je kind de meest krachtige vaardigheid mee die er is. Want bedenk zelf eens, wanneer zijn bij jou in je leven de moeilijkste momenten? Op het moment dat je negatieve emoties ervaart! Hoe beter je kind nu leert omgaan met teleurstellingen, hoe fijner het leven wordt voor je kind.

De oorzaak van boosheid

Wat goed is om te weten, is dat er altijd een andere emotie onder boosheid zit. Onder boosheid ligt een pijn en die pijn wordt veroorzaakt door een andere emotie. Denk hierbij aan emoties als:

  • Teleurstelling, dat je kind een slecht cijfer heeft gehaald.
  • Frustratie, dat het niet meer mag gamen.
  • Angst, voor een eerste zwemles.
  • Onrechtvaardigheid, omdat broer of zus later naar bed mag.
  • Onmacht, omdat het maar niet lukt om een doelpunt te maken bij voetbal.

En die pijn uit je kind door ‘boos’ gedrag te laten zien, zoals het geven van een grote mond, het gooien van spullen of schreeuwen. 

Omgaan met de boosheid van je kind

Een valkuil is dat we als ouders vaak reageren op dat zichtbare gedrag. We zeggen dat het ‘boze’ en ‘negatieve’ gedrag moet stoppen. Maar je weet nu, dat er altijd een behoefte en een pijn onder dit zichtbare gedrag zit. De kunst is om zonder te oordelen achter het gedrag van je kind te kijken en dit te benoemen. Bijvoorbeeld door dit te zeggen:

“Je baalt ervan hè, dat je een slecht cijfer hebt gehaald.”

“Je vindt het spannend hè, om naar zwemles te gaan.”

Op deze manier voelt je kind zich gezien en gehoord en leert je kind woorden te geven aan wat hij of zij voelt, wat heel belangrijk is voor de emotionele ontwikkeling.

Leren omgaan met emoties is een leerproces

Vanaf jongs af aan heeft je kind heel veel te leren. Leren lopen, leren praten, leren schrijven. Weet je nog toen je kind voor het eerst ging lopen? Stond je te juichen bij de eerste stapjes? En als je kind viel, hielp je je kind met opstaan en moedigde je je kind aan om het opnieuw te proberen?

En hoe doe je dat als je kind rustig reageert en daarna toch boos wordt om iets en gaat schreeuwen? Moedig je dan ook aan en help je je kind dan om het opnieuw te proberen rustig te reageren? Vaak is dit niet wat er gebeurt. Ook wij als ouders zijn er schuldig aan: we reageren snel boos of ongeduldig als ons kind boos wordt. Misschien met een reactie als “Daar hoef je toch niet zo boos om te worden” of “Doe nou eens rustig”, “ Niet zo schreeuwen”. En wat levert dit op? Waarschijnlijk niet het effect dat je wilt hebben.

We vergeten als ouder vaak dat een kind ook mag leren om stap voor stap op een fijne manier om te gaan met zijn emoties. Leren omgaan met emoties vraagt heel veel vaardigheden. Denk hierbij aan: het beheersen van impulsen, je eigen emoties en die van anderen kunnen herkennen, deze accepteren, hier woorden aan kunnen geven.

Je kunt van een kind nog niet verwachten dat het zich al kan beheersen als een volwassene. Ze hebben dit nog niet geleerd en hun hersenen zijn nog niet voldoende gerijpt. En wij als volwassene vinden het zelfs soms nog moeilijk. Hoe vaak schiet je niet nog uit je slof, terwijl je eigenlijk op een andere manier had willen reageren? Of reageer je geïrriteerd op je collega, terwijl dat eigenlijk komt doordat je die ochtend veel strijd had met je kind?

Zie het leren omgaan met boosheid dus ook als het aanleren van heel veel vaardigheden. Het is een leerproces voor je kind en hij/zij heeft jouw hulp als ouder daarbij nodig. En dit gaat met vallen en opstaan.

En sommige kinderen, met een sterke eigen wil, pittig temperament, gevoelig, angstig of bijvoorbeeld met kindfactoren, vragen daarin ook net wat meer ondersteuning dan andere kinderen. Ook dat is hetzelfde als met leren lopen, fietsen, lezen of schrijven. Er zijn kinderen die in groep 2 al kunnen lezen en er zijn kinderen waarbij dit meer ondersteuning vraagt en het net wat langer duurt. En dat is soms lastig, maar ze mogen de kans krijgen om dat te kunnen leren.

Hulp om de boosheid van je kind onder controle te krijgen

Als je kind wat heftiger zijn/haar boosheid uit, is het extra lastig om hier als ouder goed mee om te gaan, omdat je zelf ook wordt getriggerd en midden in je eigen emoties zit. In de cursus Minder Boos, Meer Rust word je hier precies in meegenomen, zodat je de boosheid van je kind meer onder controle krijgt. In deze cursus krijg je inzicht in hoe het brein werkt en de interactiepatronen die er tussen jullie beiden zijn. Je leert wat jullie triggers zijn en wat hierna de stappen zijn om ermee om te gaan, zodat er meer rust in huis komt. De basis van de cursus start ermee dat je gaat kijken wat je eigen patronen zijn en wat de gedragspatronen van je kind zijn. Stap voor stap ga je dan aan de slag met het doorbreken van deze patronen. Zo zal stapsgewijs de rust in huis terugkeren.