Van naar jou als ouder schreeuwen, er direct op los slaan bij de voetbal of fel reageren op leeftijdsgenoten. Kinderen kunnen flink agressief zijn. Van een kleine peuters tot mondige kleuters: agressie komt in alle leeftijden voor en in vele vormen. Bootsen ze dit gedrag na of komt dit uit hen zelf? Deze vraag speelt geregeld bij ouders op het moment dat een kind agressief gedrag laat zien. In dit artikel gaan we hier antwoord op geven en geven we je handvatten voor hoe jij met dit gedrag om kunt gaan.

Wat bedoelen we met agressief gedrag?

Ieder kind is wel eens boos, wanneer iets bijvoorbeeld niet gaat zoals ze bedacht hadden, er iets verandert of wanneer ze verliezen met een spel. Boosheid bij kinderen is een van de basisemoties en een belangrijke emotie om te ervaren en te behouden. Iemand gaat over je grenzen heen, dit voel je door deze emotie en dat maakt dat je hier naar gaat leren handelen. Maar wanneer spreken we van agressie? En betekent dit dan ook dat je als ouder hier anders mee om moet gaan dan met boosheid?

Om direct antwoord te geven op de laatste vraag: ja. Als ouder ga je anders om met boosheid dan met agressie. Boosheid is zoals we hierboven beschreven het signaal dat je geeft wanneer iemand iets doet wat je onprettig vindt en hiermee over je grenzen heen gaat. Boosheid op een goede en adequate manier reageren, als iemand over deze grenzen heen gaat. Agressie is op een niet adequate manier aangeven dat iemand over jouw grenzen heen gaat. We onderscheiden drie vormen van agressie:

• Verbale agressie – uitschelden, schreeuwen of zeer fel in discussie gaan. 
• Fysieke agressie – schoppen, duwen, slaan, spugen, vernielen of beroven. 
• Psychische agressie – iemand verbaal of schriftelijk bedreigen, chanteren of vernederen.

Een kind moet en mag nog leren om op een goede manier aan te leren geven dat iemand over zijn grenzen gaat. En er zullen ook momenten zijn waarin ze overspoeld zijn en agressie vertonen. Als ouder is het belangrijk om dit direct bij de kern aan te pakken zodat dit gedrag geen ingesleten patroon wordt. Kinderen die langdurig agressief gedrag hebben, hebben later een grotere kans op vertonen van crimineel gedrag. Hierdoor wil je vroeg ingrijpen.

Vroeg ingrijpen bij agressie: al bij de peuter

Peuters zijn van nature dwars en koppig. Als je als kind die innerlijke structuur nog niet hebt en onvoldoende van buitenaf krijgt, dan kan de wereld je overspoelen. Agressief gedrag van een peuter is een manier om die gevoelens te hanteren. 

Dit gedrag neemt vanaf een jaar of drie jaar. Op het moment dat kinderen van vier of vijf jaar nog regelmatig schoppen, slaan en razend worden om kleine dingen, is er reden tot bezorgdheid.

Agressief gedrag bij kinderen vanaf 5 jaar

Vanaf deze leeftijd gaan kinderen naar school en wordt er meer en meer verwacht dat zij op een passende manier hun grenzen aangeven. Ook op deze leeftijd is je kind zijn/haar emotionele ontwikkeling nog in volle gang, alleen het uiten van van agressie wordt vanaf deze fase over het algemeen al minder geaccepteerd. Laat jouw kind op deze leeftijd nog agressief gedrag zien, ga dan eerst na waar dit gedrag vandaan kan komen. Sommige kinderen hebben van nature al meer temperament. Ook uiten jongens zich 3 keer meer fysiek agressief dan meisjes. Bij meisjes uit zich dit meer in roddelen, venijnig zijn etc.

Ga na of jouw kind veel wordt blootgesteld aan agressie waardoor hij dit ziet als passende manier om grenzen aan te geven. Welke filmpjes kijkt jouw kind, welke spelletjes speelt hij en welk voorbeeld krijgt hij van de volwassenen om hem heen op het moment dat er over grenzen gegaan wordt? Wanneer jouw kind op jonge leeftijd al ziet hoe de Power Rangers confrontaties aangaan, zal hij dit na gaan doen. Het is immers hoe je situaties oplost. Of wanneer jullie als ouders, kleinerend naar elkaar zijn of schreeuwen wanneer een ander over je grens gaat of dat het niet is gegaan zoals je wenste. Zal je kind ook dit eigen maken als iemand over zijn grenzen gaat. Kinderen leren van wat ze zien en niet van wat ze verteld wordt over hoe ze zich moeten gedragen. 

Tegelijk is het belangrijk als ouder om het agressieve gedrag in de kiem te smoren. Dit kun je doen met de volgende adviezen:

• Keur het gedrag af, niet het kind en erken het gevoel. Wees kort en duidelijk. 

Zeg dus niet: ‘Jij bent ook altijd zo’n irritant kind’ maar: ‘Je mag boos zijn, maar ik wil niet dat je me schopt.’

• Zorg ervoor dat het agressieve gedrag niet gaat overheersen in de band tussen jou en je kind. Blijf oog hebben voor wat je kind wel goed doet en geef het daar ook complimenten voor. En creëer tijd en leuke momenten samen.
• Stel duidelijke regels. “Als je schreeuwt of slaat, dan breng ik je even naar je kamer zodat je anderen geen pijn doet en even rustig kunt worden.” Blijf altijd bij je kind, of als je niet in de kamer mag zijn, blijf er dan voor. Jouw kind is overspoeld door zijn emotie en heeft jouw nabijheid hard nodig. Dit geldt dus nadrukkelijk niet als straf, maar om weer tot rust te komen. 
• Voer geen gesprek of discussie als je kind agressief is. Het brein van jouw kind is hier niet toe in staat. Leer jouw kind in plaats daarvan vaardigheden aan om op een volgend moment in te kunnen zetten.

Aanpakken tot in de kern

Ga als ouder ook na wat jouw kind bereikt met het inzetten van agressief gedrag. Maakt dit dat de ander stopt met hetgeen waar ze last van hebben? Is het een manier van opgekropte frustratie uiten (overgelopen emmertje? Of is het een manier van aandacht vragen? Weten waar het gedrag bij jouw kind vandaan komt is de sleutel tot je kind vaardigheden aanleren om op een meer passende manier om te gaan met die situatie.

Je wilt als ouder namelijk je kind vaardigheden aanleren om op een goede manier zijn grenzen aan te geven en aandacht te vragen. Ook wil je als ouder samen met jouw kind te gaan herkennen wat ervoor zorgt dat het figuurlijke emmertje van jouw kind overloopt. Zo kun je dit in het vervolg vroegtijdig voorkomen en het agressieve gedrag stoppen, omdat jouw kind voldoende heeft geleerd om in alle situaties waarin zij een boos gevoel ervaren passend kunnen reageren. Zonder agressie. Gun dit ook jou en jouw gezin en ga hier stap voor stap mee aan de slag met de cursus Minder boos, Meer Rust. Met behulp van deze cursus kom je snel tot de kern doordat je concrete inzichten en handvatten krijgt om verandering aan te brengen. Voor nu en voor in de toekomst. Ga er dus mee aan de slag en geniet binnenkort van minder agressie en meer rust in huis.