Regelmatig horen wij de uitspraak: “Mijn kind ‘is’ hoogsensitief” of stellen ouders zichzelf de vraag of hun kind hoogsensitief is en wat de kenmerken zijn van hoogsensitiviteit. Ouders vragen naar aanleiding van deze hoogsensitiviteit handvatten hoe zij om kunnen gaan met dit gegeven en daarmee met hun kind.
Graag staan wij in dit artikel stil bij dit onderwerp, met een andere kijk dan je gewend bent, maar met zekerheid dat deze inzichten jou en je kind verder gaan helpen. Deze inzichten gelden voor jouw kind of je nu een baby, peuter, kleuter of een puber hebt.
Is mijn kind hoogsensitief? De kenmerken van een hoogsensitief kind
Hoogsensitiviteit is een persoonlijkheidskenmerk dat wordt gekenmerkt door een verhoogde gevoeligheid voor externe prikkels, zoals:
- Sensorische input: Dit zijn prikkels die door onze zintuigen worden waargenomen, zoals geluiden, geuren, smaken, tastbare sensaties en visuele waarnemingen. Deze prikkels worden via onze zintuigen doorgegeven aan onze hersenen, die vervolgens deze informatie verwerken en interpreteren;
- Emoties: Zowel de eigen emoties kunnen als heftiger ervaren worden als ook het binnenkomen en ervaren van de emotie van de ander;
- Sociale interacties: Oog voor details in communicatie en daardoor in staat zijn kleine nuances aan te voelen en op te merken. Dit kan helpen om empathischer en gevoeliger te zijn en tegelijkertijd kan dit ook overweldigend zijn door de intensiteit van de emoties van anderen.
Kinderen die zeer gevoelig zijn, kunnen dingen dieper ervaren en intenser voelen dan anderen.
Enkele veelvoorkomende kenmerken van hoogsensitiviteit bij kinderen zijn:
- De neiging om gemakkelijk overweldigd of overprikkeld te raken;
- Een sterke emotionele reactie op positieve en negatieve ervaringen;
- Een behoefte aan alleen tijd of rustige ruimtes om op te laden en ervaringen te verwerken;
- Een vermogen om subtiele signalen en details op te pikken die anderen misschien missen;
- Een diepe empathie en begrip voor de emoties en ervaringen van anderen.
Hoogsensitiviteit is geen diagnose en jouw kind ‘is’ het dan ook niet, je kind heeft misschien sensitieve kenmerken die bij ongeveer 15-20% van de bevolking voorkomt. Door namelijk goed doordrongen te zijn van dit feit, maak je het minder belangrijk. Door het ‘kleiner’ te maken en minder te labelen, zorg je ervoor dat de lading eraf gehaald wordt.
Hoe omgaan met hoogsensitiviteit bij kinderen?
Differentieer tussen waar jouw kind iets sensitiever is dan gemiddeld. Het is namelijk geen alles of niets… Er zit een heel grijs gebied onder wat een glijdende schaal is. De vraag is dan ook niet: is mijn baby, peuter of kleuter hoogsensitief? Maar voor wat is mijn kind dus gevoelig en in welke mate? Bijvoorbeeld: voor licht gemiddeld, voor geluid beneden gemiddeld, maar voor stemming iets meer dan gemiddeld. Daarnaast bouwt sensitiviteit zich ook op.
Ja, het ene kind heeft van nature al meer sensitieve kenmerken dan een ander kind. Denk maar eens even terug aan de babytijd. Ging jouw baby al snel huilen bij een hard geluid? Of was/is jouw peuter intens verdrietig wanneer je hem aanspreekt?
Naast deze aangeboren aanleg bouwt deze hoogsensitiviteit bij kinderen zich ook op. De ene week kan je kind er namelijk best goed tegen wanneer je op een verjaardag bent en de andere week iets minder en trekken ze zich terug of hebben ze hun handen over hun oren bij het zingen van een verjaardagslied. Dit bouwt vaak op over een langere tijd. Het zal je soms verbazen hoe je kind de ene dag wel beter kan tegen de stemming van een ander en de andere dag is je kind totaal van slag van diezelfde stemming…
Wanneer je je bewust bent van deze inzichten, dan is het belangrijk dat je je kind minder vast zet in de rol dat je peuter, kleuter of puber hoogsensitief is. Daarnaast zorg je ervoor dat het geen containerbegrip is en ga je kijken naar wat jouw kind op welke momenten nodig heeft. En hoe jij daar als ouder bij kunt gaan aansluiten, door je kind te ontlasten, zorgen dat het figuurlijke emmertje minder snel volloopt en je kind vaardigheden aanleren om beter om te leren gaan met deze situaties.
Een hoogsensitief kind kan namelijk voordelen met zich meebrengen, maar ook uitdagingen. Aan de ene kant kan het leiden tot een diepe verbinding met de wereld en een verhoogd bewustzijn van subtiele veranderingen in de omgeving. Aan de andere kant kan het ook leiden tot vermoeidheid, overstimulatie en overweldiging in situaties die voor anderen normaal lijken, wat bij een hoogsensitief kind kan leiden tot woedeaanvallen.
Het is belangrijk om hoogsensitiviteit bij kinderen te begrijpen en te erkennen. Door meer inzicht te krijgen in deze eigenschap en hoe het werkt, kan jouw kind leren om er beter mee om te gaan en er meer van te profiteren. Je kind zal moeten leren om grenzen te leren kennen en respecteren, en leren zichzelf te kunnen beschermen tegen overprikkeling en stress.
Voor jou als ouder is het belangrijk om te begrijpen hoe dat het gedrag en reacties van jouw kind anders kunnen zijn dan die van anderen, en om hen te steunen en aan te moedigen om voor zichzelf te leren zorgen. Wat op zichzelf ook een enorme uitdaging kan zijn omdat naast dat kinderen hooggevoelig zijn er vaak ook sprake is van een flinke sterke eigen wil.
Hoogsensitiviteit bij baby’s, peuters, kleuters en pubers
Ben jij klaar om op een vernieuwende manier te kijken naar jouw kind met een sterke eigen wil en/of hoogsensitieve eigenschappen? En ben jij op zoek naar een stap voor stap methode om vanuit een ander perspectief de opvoeding voor jouw sensitieve kind vorm te geven? Dan is het Programma Rust in Ouderschap iets voor jou!
Rust in ouderschap is gespecialiseerd in het aanbieden van cursussen om weer rust in het ouderschap te krijgen. Op onze speciale pagina lees je wat je allemaal krijgt in het programma en hoe je kunt deelnemen. Bekijk ons programma voor meer informatie.