Wanneer jouw kind 4 jaar is, is de kleuterfase aangebroken. In deze fase omschrijven ouders het gedrag waarmee ze met vragen bij ons komen van hun 4 en 5 jarige als vervelend of opstandig gedrag. Sommige kinderen worden plots angstig, slapen minder goed of plassen weer in hun broek of bed. Andere kinderen worden thuis opstandig of krijgen meer driftbuien. Dit heeft allemaal te maken met veiligheid en de daarmee samengaande onzekerheid die ze voelen in de veranderde fase en hun leefwereld. In dit blog nemen we je mee in hoe het komt dat kleuters dit gedrag laten zien en hoe jij als ouder hiermee kunt omgaan.
Waar komt het opstandige gedrag vandaan bij jouw kleuter?
Tijdens de kleuterfase breidt de leefwereld van jouw kleuter zich uit. Er komen nieuwe volwassenen en kinderen en omgevingen in deze wereld. Denk maar aan school, en wellicht wel zwemles, overblijf of de bso? Nieuwe vriendjes, nieuwe geuren, nieuwe rituelen. Nieuwe afspraken en nieuwe regels. Dit is voor het jonge brein die zo graag structuur, duidelijkheid en overzicht heeft een enorme uitdaging. En dat is nog niet alles, want het brein van de kleuter maakt ook grote stappen in taal.
Tegelijkertijd zijn zij nog niet in staat oorzaak-gevolg te kunnen zien. Hierdoor worden zij vaak overvraagd.
In woorden kunnen ze het dus vaak al wel zeggen, maar ze kunnen het nog niet uitvoeren of het gevolg ergens van overzien.
Dit maakt dat zowel jouw kind als jij als ouder teleurgesteld worden. 
Vanaf een jaar of 4 kunnen kinderen aangeven of ze boos of verdrietig zijn. Het controleren van emoties is dan nog lastig.
Dat is een proces wat nog jaren duurt. Hoe vaak zeggen kinderen van deze leeftijd bij een ruzie niet “Ik wil je vriend niet meer zijn”? Ze overzien nog niet de gevolgen en kunnen zich nog niet inleven.
Vanaf het begin van de basisschool leren kinderen zich stap voor stap in te leven in de ander. Ze gaan steeds meer begrijpen dat iemand anders iets anders kan ervaren en voelen in dezelfde situatie dan je zelf doet. Bijvoorbeeld: dat je kind het leuk vindt om naar school te gaan, terwijl zijn vriendje misschien verdrietig is, omdat hij zijn moeder zal missen. Ze zullen stap voor stap gevoelens en gedrag van anderen beter gaan herkennen en begrijpen.
Ook heeft jouw kleuter nog geen controle over zijn inhibitie (de figuurlijke rem op zijn gedrag). Dit maakt dat je kleuter eerst doet voordat hij nadenkt. In de kleuterfase begint deze ontwikkeling en dit staat centraal in de kleuterklas. Denk maar aan wachten op je beurt, vinger opsteken, werkjes afmaken. Ook hierin zal je kleuter in taal wellicht aangeven dat hij het de volgende keer zal doen of juist niet, maar vanwege onvoldoende controle op deze figuurlijke rem, kan hij het simpelweg nog niet.
Veel kinderen laten dus vlak na de start op de basisschool een verandering in gedrag of terugval in hun ontwikkeling zien. Kortom, de vertrouwde en veilige omgeving verandert. De wereld van je kind wordt groter en hij/zij moet een manier vinden om hiermee om te gaan. Daarnaast worden er ook steeds meer eisen gesteld en is de verwachting soms hoger dan wat jouw kind werkelijk kan.
Deze veranderingen in gedrag zijn tijdelijk. Naarmate je kind meer gewend is aan de nieuwe omgeving, zal zijn zelfvertrouwen toenemen. Dit kan heel snel gaan, maar dit kan ook maanden duren. Dat is heel normaal.
Hoe kun jij de band met jouw kind in de tussentijd goed houden?
Ondanks dat dit gedrag tijdelijk is omdat je kind volop in de hierboven beschreven ontwikkeling zit, wil je als ouder voorkomen dat je kind zijn zelfvertrouwen wordt geschaad of dat dit gedrag permanent aanwezig blijft. Wanneer jouw kleuter veel negatieve reacties zal krijgen op zijn gedrag, zal hij onbewust linkjes aanmaken in zijn brein, zoals “ik doe het niet goed”. Daar waar hij het nog aan het leren is. En als ouder wil jij je kind dit gevoel geven, net als bij het leren lopen, praten of fietsen. Neem hierin de volgende adviezen mee.
-
Blijf kalm en wees duidelijk
Straffen of boos worden helpt jouw kind niet zijn gedrag aan te passen (of wellicht even, waarna het als een boemerang terugkomt). Blijf duidelijk, wat wil je dat je kind laat zien of doet en blijf bij je eerste boodschap. Bedenk een zin die jou hierbij helpt, zoals “mijn kind doet dit niet omdat hij niet wilt luisteren, hij kan het nog niet” of “ik help mijn kind dit te leren”.
-
Onderzoek de behoefte van je kind
Wat maakt dat je kind dit gedrag laat zien. Wat heeft hij nodig? Is dit meer duidelijkheid, meer aandacht? Door hier achter te komen en hierbij aan te sluiten kun je het gedrag meer voor zijn in plaats van dat je ermee moet omgaan wanneer je er last van hebt.
-
Geef je kind echte aandacht en tijd
Misschien een inkoppertje, maar wanneer kinderen negatieve aandacht vragen of veel energie kosten, gaat dit vaak ook ten koste van de verbinding. En deze verbinding en liefde is zo hard nodig.
Je kind voelt van alles en is veelal overweldigend. Wat hij nodig heeft is een steunende, liefdevolle volwassene die vertrouwen uitstraalt en dat het allemaal goedkomt.
Hulp nodig bij omgaan met moeilijk of vervelend gedrag bij je kind van 4 of 5 jaar?
Door elke dag echte aandacht te geven, zonder telefoon of andere afleiding, bouw je aan deze basis, die ook nodig is om gedrag te sturen en vaardigheden aan te leren en versterken waardoor jouw kleuter alle uitdagingen die op zijn pad komen aan kan. En lukt het ondanks wat je allemaal al hebt gelezen en in hebt gezet nu niet om het gedrag van jouw kleuter te veranderen of om zelf kalm te blijven? Wat helemaal te begrijpen is, want je zit zelf midden in de situatie. En het gedrag van jouw kleuter triggert iets bij jou, waardoor het heel lastig is om te zien wat er nu precies gebeurt en hoe je dat kunt aanpakken. Bekijk dan eens ons Programma Rust in Ouderschap. Met het Programma Rust in Ouderschap ga je heel gericht aan de slag. Stap voor stap. En zorg je ervoor dat je de rust en positieve sfeer weer terugkrijgt in huis. Wacht niet tot alles vanzelf makkelijker of beter wordt. Nu is de tijd om die verandering te maken. De tijd met je kinderen is kort…..investeer hier op tijd in. En het mooie is dat je het Programma Rust in Ouderschap direct kunt starten en ook weer kunt stoppen wanneer jij dan wenst. KIik hieronder als jij graag die Rust en Gezellige sfeer in Huis (terug) wilt krijgen.